Maaseik ligt aan de linkeroever van de rivier de Maas, tegenover het Nederlands Limburgse Roosteren. De Maas, hier ook wel Grensmaas genoemd, vormt de Belgisch-Nederlandse grens. De gemeente Maaseik maakt deel uit van het Limburgse Maasland, wat bestaat uit de eigenlijke Maasvallei, die ongeveer 4 km breed is, en de Maasterrassen. In de loop der eeuwen is de Maasbedding steeds verder naar het oosten verschoven, zodat allerlei oude Maasmeanders in het landschap te herkennen zijn. In de eigenlijke maasbedding vindt men grind, en bij overstromingen, zoals in de uiterwaarden, wordt zand, leem en klei afgezet. Omdat ook kalk, afkomstig uit de Ardennen, wordt aangevoerd is de bodem erg vruchtbaar.

De stad Maaseik ligt op een uitloper van het middenterras, waardoor ze relatief veilig was voor overstromingen. De bedding en het middenterras worden gescheiden door een steilrand van ongeveer 3 meter hoogte, het Maastalud. Het noordwesten van de gemeente sluit aan op de Vlakte van Bocholt. De bodem was hier onvruchtbaar en drassig, en ontginningen vonden hier veel later plaats dan in het Maasland.