Tot 1795 vormde Mechelen het centrum van de kleine zelfstandige Heerlijkheid Mechelen. In dat verband had het gebied dezelfde status als bijvoorbeeld Holland, Zeeland, Vlaanderen en Brabant. Gedurende een korte periode in de 16e eeuw werden de Nederlanden vanuit Mechelen geregeerd. Deze periode heeft bijgedragen tot het uitgebreide kunstbezit en diverse merkwaardige gebouwen. Momenteel heeft de stad het op een na hoogste aantal beschermde gebouwen van Vlaanderen, waaronder vier UNESCO-vermeldingen.