Om een gezonde geest te hebben, moet je, zoals het spreekwoord voorschrijft, aan de gezondheid van je lichaam werken. Zo oud als die wijsheid is, zo jong zijn de wetenschappelijke bewijzen om ze te staven. Sinds de laatste decennia van de twintigste eeuw, stapelen de onderzoeken naar lichaamsbeweging in de psychiatrie zich in sneltempo op. Steeds meer patiënten en artsen stappen af van het dogma dat een depressie enkel met 'pillen en praten' te genezen valt, maar proberen het ook steeds vaker met 'runningtherapie'. En met succes.

Lopen: even efficiënt als Prozac?
Je apotheker zal het misschien niet graag horen, maar verschillende studies hebben aangetoond dat regelmatige lichaamsbeweging een even effectief middel is tegen depressie als de meest voorgeschreven medicatie.

Een gezond lichaam voor een gezonde geest
Dat bleek onder meer tijdens een onderzoek aan de Duke University in de Verenigde Staten, waar 156 klinisch depressieve patiënten in 3 therapiegroepen werden verdeeld. De eerste groep volgde een trainingsprogramma gedurende 4 maanden, de tweede groep nam enkel medicatie (in dit geval Serlain) en een derde groep kreeg een combinatie voorgeschoteld. Tijdens de eerste evaluatie bleek dat in alle 3 de groepen nagenoeg evenveel patiënten van hun depressie verlost waren (60%). Bij een controle-onderzoek 10 maanden later bleek dat in de sportieve groep nagenoeg geen patiënten waren hervallen, terwijl dat wel het geval was bij de helft van de groepsleden uit de andere twee groepen.

Aan de Universiteit van Texas kwamen onderzoekers tot gelijkaardige resultaten met 80 matig depressieve vrijwilligers. Bij de groep vrijwilligers die 12 weken lang 3 tot 5 dagen per week een halfuurtje aerobicles hadden gevolgd, kon de helft na afloop genezen worden verklaard. Bij patiënten die zich aan een minder intensief trainingsprogramma hadden gehouden, was echter geen significante verbetering opgetreden.

De link tussen depressie en sport
Toch bevestigt niet iedere studie dat beweging een depressie kan verhelpen. Toen professor Lobstein van de Purdue University vaststelde dat de minst sportieve professoren depressief waren, besloot hij hen te onderwerpen aan een fitnessprogramma. Na vier jaar regelmatig trainen, bleek geen van de betrokken professoren mentaal sterker te zijn geworden. Lobstein besloot daarop dat de professoren wellicht sedentair waren geworden door hun depressie en niet andersom.

De Amerikaanse professor is overigens niet de enige die de kip voor het ei heeft geplaatst. Ook de Nederlandse onderzoekster Marleen De Moor van de Universiteit Amsterdam stelde op basis van een studie bij meer dan 7.000 broers en zussen, waaronder tweelingen, dat het verband tussen sport en depressie niet causaal is, maar te verklaren doordat beide hun basis vinden in hetzelfde gen. Mensen die sportief zijn aangelegd, zijn dus ook minder geneigd tot depressie en omgekeerd, maar mensen die ondanks hun aanleg toch gaan sporten zijn daardoor niet vrolijker dan gengenoten die dat niet doen. De Moor nuanceerde de resultaten van haar onderzoek wel door erop te wijzen dat sporten binnen een therapeutisch programma mogelijk wel anti-depressieve effecten heeft. Deze vorm van sport was immers niet in haar onderzoek opgenomen.

Joggen versus 'running'
'Runningtherapie' klinkt als een duur woord voor rondjes lopen en in feite is het dat ook. Het enige verschil tussen joggen en runnen is dat je er in het eerste geval helemaal alleen voor staat en in het tweede geval ondersteuning krijgt van een organisatie of therapeut. Net dat kader kan voor depressieve patiënten een belangrijk duwtje in de rug zijn om eraan te beginnen en een motivatie om het vol te houden.

Vooral in Nederland is runningtherapie ingeburgerd als psychische behandeling. Al sinds de jaren '70 wordt het in psychiatrische ziekenhuizen en door private therapeuten gebruikt om patiënten met angststoornissen, depressies en andere psychische aandoeningen te helpen. In België wordt joggen nog in de eerste plaats gezien als fysieke bezigheid en worden de psychische voordelen slechts in de kantlijn vernoemd.

Hoewel dokters zowel in Nederland als België spreken van 'runningtherapie' zijn de psychische voordelen van sport niet enkel beperkt tot hardlopen. In principe kunnen alle sporten therapeutisch werken, op voorwaarde dat ze een fysieke inspanning vergen. Sporten die zich extra goed lenen tot behandeling van depressies zijn buitensporten en uithoudingssporten (omwille van de runnershigh). Soms spreekt de medische wereld dan ook van 'bewegingstherapie' in plaats van 'runningtherapie'.

Heb je last van een winterdip of voorjaarsmoeheid?