't Waliën - Landgoed Hijink - Winterswijk in Achterhoek (Gelderland)

De naam Waly of Walyen komt voor het eerst voor in documenten uit 1340. Evert van Walyen werd in 1402 beleend met de goederen Keylwinck, Boefkinck en Bennekinck in de buerschap van Hoeppele. Van een huis Waliën wordt nog niet gesproken. Deze drie erven moeten wel de kern van het latere goed Waliën hebben gevormd, want in het leenregister werd later de naam Walyen er aan toegevoegd. Pas in 1570 wordt gesproken van een huis Walyen, naast Keylwinck, Boevekinck en Bennekinck, met bouw- en weilanden, zowel hoog- als laaggelegen en nat of droog. Het goed was in bezit is van de Westfaalse adellijke familie Van Munster. Jacob van Munster heeft veel schade geleden in de Tachtigjarige Oorlog. Zijn huis was mogelijk verwoest en hij verkeerde in geldnood, wat zijn zoon Herman ertoe gebracht moet hebben om zijn erfenis in 1607 te verkopen aan de Zutphense burgemeester Henrick van Eck tot Medler. Daarna verwisselde het nog enkele malen van eigenaar.

In 1726 werd Ludolph Hendrik Burchard Sylvius van Heeckeren (1696-1762) beleend met Waliën. Op 10 april 1750 verloor het huis de status van havezate, en daarmee het recht tot zitting in het gewestelijk bestuur, de Staten van het kwartier Zutphen. Ludolph Hendrik Burchard Sylvius van Heeckeren (1696-1762) liet dit recht overschrijven op huize De Kemnade bij Doetinchem. Van Heeckeren woonde vanaf 1749 op de Kemnade.

Na het overlijden van Ludolph van Heeckeren in 1762 werd na een jarenlange ruzie over de erfenis Waliën in 1978 bij magescheid (boedeldeling) toebedeeld aan zijn jongste zoon Evert Ludolph Hendrik (1734-1804). In 1805 werd het bezit verkocht aan Hermen Jan Tenkink (1748-1810). Daarna erfde zijn zoon Jan Tenkink. De Tenkinks hadden meer bezittingen in Winterswijk. In 1832 besloeg het totale bezit bijna 102 ha., waarmee zij grootgrondbezitter waren.

Na een brand in 1759 was het huis verwaarloosd. In 1805 werd het door de nieuwe eigenaar Tenkink verbouwd. Het Waliën bestond daarna uit een rechthoekig, witgepleisterd landhuis, grachten, tuinen, boomgaarden en een aantal boerenerven. Uit de kadastrale minuut van 1832 staat het huis als 'Bovenhuis' en blijkt dat er nog een tweede kleiner huis stond. Toen vanaf 1840 praktisch alle Waliënse pachters naar Amerika vertrokken moesten de eigenaren zelf het land van de verlaten pachtboerderijen ploegen en bebouwen.

Begin 19de eeuw was het in bezit van de familie Hijink. Begin 20e eeuw werd het huis verhuurd als vakantiekolonie aan de Nederlandse Protestantenbond. In 1905 werd het bewoond door de familie Von der Möhlen die er een raskippenfokkerij wilde beginnen. Ignatius von der Möhlen liet het interieur vernieuwen.