Tsaar Peterhuisje in Zaandam (Noord-Holland)

Het Tsaar Peterhuisje is het oudste houten huis van de Zaanstreek. Wat het echter bijzonder maakt, is het feit dat tsaar Peter de Grote hier in de zomer van 1697 enige tijd verbleef tijdens zijn Grote Ambassade. Om het huisje tegen de elementen te beschermen, is er een stenen omhulsel omheen gebouwd. Het huisje staat voor het bezoek van Peter de Grote aan Nederland.

In Moskou had de tsaar, zwervend door de Duits-Nederlandse wijk, de Zaankanter Gerrit Kist ontmoet. Bij zijn tocht naar Europa deed hij tevens de Zaanstreek aan, waar hij een week, van 18 augustus tot 25 augustus 1697, bij Gerrit Kist logeerde. Peter de Grote wilde van de Nederlandse scheepsbouw en industrie leren, om deze kennis te gebruiken om zijn land een Westerse grootmacht te maken. Nederland, een van de meest ontwikkelde landen ter wereld, speelde daarom een belangrijke rol.

Erg lang bleef Peter de Grote niet. Al snel had men door wie hij in werkelijkheid was (hij was erg lang en had een opvallende wrat in zijn gezicht, bovendien werd er geroddeld), en ging na een week terug naar Amsterdam. Later kwam Peter de Grote terug, waar hij een boze Gerrit Kist aantrof: Peter de Grote had namelijk zijn huur niet betaald. De huurschuld werd direct voldaan.

Tijdens zijn verblijf in Nederland bezocht Peter de Grote ook een autopsie van Herman Boerhaave, waarbij hij zelfs niet aarzelde de gezichten van zijn walgende edelen in de koude ingewanden van het lijk te drukken. Dezelfde edelen wekten in Nederland en Engeland ook ergernis op, omdat ze voortdurend tafelzilver stalen. De tsaar liet hun zakken dichtnaaien. Een andere onhebbelijkheid van de edelen was hun voortdurende gespuw op de grond. Of die grond bestond uit aarde of uit een Perzisch tapijt deed niet ter zake.

Vele Russische en Nederlandse gasten, onder wie Gorbatsjov en Vladimir Poetin, hebben sindsdien het huis bezocht. Het huis bevat o.a. een dodenmasker van de tsaar, een buste van Koningin Anna Paulowna, en attributen die aan de Zaanse scheepsbouw herinneren. Er is zelfs een brief uit 1897 van een overijverige ambtenaar aan tsaar Alexander III van Rusland met de mededeling dat de Romanovs nog 5 cent grondbelasting verschuldigd zijn. Het huisje is op alle dagen, behalve maandag, te bezoeken.