Huis Van Straelen in Hasselt (Limburgse Kempen)

Het Huis Van Straelen is een woonhuis in art-nouveaustijl in Hasselt, gelegen aan de Koningin Astridlaan 35. Het is genoemd naar de eerste eigenaar en bouwheer Clement Van Straelen (1875-1953). Het werd ontworpen door de Hasseltse architect Louis Loodts (1870-1953) en gebouwd in 1908. In 1983 werd het als monument beschermd.

Clement Van Straelen was Procureur des Konings in Hasselt maar ook direct verbonden met de opstart en de uitbouw van de christelijke sociale beweging in Limburg. Van 1913 tot 1936 was hij voorzitter van de christelijke ziekenkassen, in Limburg nauw verbonden met de christelijke arbeidersbeweging. In 1926 nam hij ontslag als procureur en nog vóór de Tweede Wereldoorlog verliet hij Hasselt om zich in Brussel te vestigen. Zijn vermogen, waaronder het huis aan de Koningin Astridlaan in Hasselt schonk hij na zijn overlijden in 1953 aan de Katholieke Universiteit Leuven. Die stelde het huis ter beschikking van de Christelijke Sociale Werken. Sinds het midden van de jaren zeventig van de vorige eeuw veranderde het huis meermaals van eigenaar.
De huidige eigenaars lieten het inmiddels als monument (bouwkundig) beschermde gebouw restaureren.
De keuze van Van Straelen om te bouwen bij het begin van de uitvalsweg naar Diest verrast. De toenmalige Hasseltse burgerij koos in die tijd immers voor de boulevard, het Leopoldplein of de Luikersteenweg als woonkader. De bourgeoisie was echter overwegend Franstalig, Van Straelen daarentegen actief Vlaamsgezind.

Het hoofdgebouw is volledig onderkelderd en de gelijkvloerse verdieping ligt verhoogd ten opzichte van de straat. Je komt via een korte voorhal met trap en bordes in een centrale, twee verdiepingen hoge hal waarop alle vertrekken aansluiten. In die hal leidt een monumentale trap naar de rondlopende galerij op de verdieping. In de achterwand van de hal trekt een groot glasraam de aandacht. De hal is overdekt met een gedeeltelijk glazen zoldering met rechtstreekse verticale lichtinval. De voorkant van het gebouw heeft nog een tweede verdieping en een zolder met mansardekamers.
Verspreid in de voorgevel zie je in een asymmetrische compositie een veelhoekige erker die een speelse luifel vormt boven de ingangsdeur, een driezijdig terras en een gebogen uitstulpende open loggia met dorische zuilen, smeedijzeren balustrades, licht verdiepte rondbogige nissen en dakramen waarvan een te midden van een trapgevel.
In het interieur wordt teruggegrepen naar de neoklassieke decoratieornamenten van de achttiende eeuw. Dat zie je in het smeedwerk van de trapleuning en van de balustrade op de verdieping. Ook de stucversiering, de schoorsteenmantels en de spiegellijsten volgen dit klassieke vormenpatroon. De raamklinken sluiten aan bij de art-nouveauvormgeving. De speelse mozaïekvloer in de centrale hal is gevat in een strakke Griekse meanderlijst. De omliggende vertrekken hebben geometrisch geschikte parketvloeren.
Architect Louis Loodts liet zich leiden door de opvattingen van de sinds het einde van de 19de eeuw geïntroduceerde nieuwe stijl, de Art Nouveau. Zoals Victor Horta koos hij voor een open plattegrond en groepeerde alle functies rondom een centrale hal, twee verdiepingen hoog, badend in het daglicht uit een glazen zoldering. Dat de Art Nouveau vooral te zien is in de voorgevel en in de ruimteopvatting van het gebouw en zijn verlichting maar niet in de interieurdecoratie zou ermee te maken hebben dat Clement Van Straelen zich aangetrokken voelde door de vernieuwende architectuur terwijl mevrouw Van Straelen zich graag omringde met Franse stijlen volgens traditionele opvattingen.