In het natuurreservaat “Middenloop Zwalm” meandert de Zwalm door het reliëfrijke landschap van de Vlaamse Ardennen. De middenloop wordt gekenmerkt door een asymmetrisch dal. In het natuurgebied “Middenloop Zwalm” zijn de oostelijke tot zuidoostelijke dalwanden met in hoofdzaak noordwest-tot westwaarts gerichte hellingen het steilst. Dit asymmetrische dal is vermoedelijk ontstaan door langdurige verschillen in sneeuwbedekking en afsmeltingsduur. Het landschap van de vallei, die regelmatig overstroomt, bestaat uit een groen lappendeken van beekdalbossen, graslanden en moerassige gedeelten.
