Bloemblaadjes op het bed, een haardvuur, rode wijn, een kaartje met lieve woorden op, snoepjes in de vorm van hartjes, voor geliefden is Valentijnsdag één van de mooiste en tederste dagen van het jaar. Toch, als we de legendes mogen geloven, is dit feest van de liefde niet op een even romantische manier ontstaan.

Drie legendes

In het jaar 496 riep paus Gelasius 14 februari uit tot de dag van de Heilige Valentijn. Wie die heilige Valentijn echter is, is onzeker. Er gaan namelijk verschillende verhalen de ronde over martelaren die min of meer gestorven zijn voor de liefde.

In een eerste legende is Valentijn een priester in Rome. De toenmalige heerser, Claudius, vaardigde echter een wet uit waarmee het huwelijk verboden werd. De keizer wilde er daarmee voor zorgen dat zijn vrijwilligersleger sterk uitbreidde. Getrouwde mannen zijn immers minder geneigd om naar het front te trekken, redeneerde Claudius. Valentijn vond deze nieuwe wet vreselijk en besloot hem aan zijn laars te lappen. In het uiterste geheim bleef hij verliefde koppels huwen. Op een dag werd hij betrapt en gevangengenomen. Enige tijd later werd Valentijn ter dood veroordeeld.

Een andere legende verhaalt over een bisschop Valentijn uit Terni. Hij zou christenen, die door de Romeinen gevangen waren genomen vanwege hun geloof, hebben geholpen om uit de vreselijke gevangenissen te ontsnappen. Ook hij werd betrapt en ter dood veroordeeld.

Een derde verhaal gaat over een zekere Valentijn die opgesloten werd in de gevangenis en daar verliefd werd op de dochter van de bewaker. Op de dag van zijn onthoofding gaf hij die dochter een briefje waarop stond ‘Van je Valentijn’. Deze uitdrukking wordt tot op de dag van vandaag nog geschreven op Valentijnskaartjes.

14 februari

Waarom Valentijnsdag precies op 14 februari wordt gevierd, zou eenvoudig kunnen uitgelegd worden door te vertellen dat bovenstaande martelaren precies op die dag hun leven lieten. Toch, alleen wie in sprookjes gelooft, neemt dit aan. Er is immers een plausibelere verklaring die helemaal in de aard ligt van de Kerk.  In het oude Rome werden immers midden februari de Lupercaliafeesten gehouden. Dit feest ter ere van de Romeine god van de landbouw, Faunus, was vooral een ode aan de vruchtbaarheid. Tijdens het festijn werden de namen van ongehuwde vrouwen in een grote urne verzameld. Ongehuwde mannen mochten dan om beurten een naam trekken. De koppels die zo ontstonden werden in de echt verbonden.
Wellicht heeft paus Gelasius met de uitroeping van 14 februari als Valentijnsdag deze heidense traditie willen kerstenen.

De invloed van Amerika

Vooral de Engelsen waren dol op het vieren van valentijn als feest van de geliefden. Het was er de gewoonte dat geheime aanbidders op Valentijnsdag kaartjes verzonden naar hun geliefde onder de naam ‘Valentijn’. De vrouw in kwestie moest dan te weten komen wie haar beminde.
Toen de Engelsen naar de Nieuwe Wereld trokken, werd het gebruik er overgenomen. In de huidige Verenigde Staten werd valentijn meer en meer gecommercialiseerd en werd het een feest voor alle geliefden. Deze interpretatie keerde op zijn beurt terug naar Europa.