Wat ben ik toch stom, ik haat mezelf.’ Het is een vreselijke doemgedachte waar je even van schrikt als je het een ander tegen zichzelf hoort zeggen. Helaas zeggen velen het ook vaak tegen zichzelf. Met zo’n doemdenken help je jezelf niet vooruit. Je bent onzeker en presteert minder dan je zou kunnen. Dat terwijl goed gedoseerde zelfkritiek wel een positief effect kan hebben.

Waarom zelfkritiek?
Zelfkritiek kan op verschillende manieren ontstaan. Als je pas een uitbrander gekregen van je baas op het werk of van iemand die je na aan het hart ligt, kan je jezelf serieus vervloeken. Zelfkritiek steekt ook de kop op als je in stressvolle situaties staat waarin je jezelf moet bewijzen. De kleinste fout kan je jezelf dan erg kwalijk nemen. In dergelijke situaties is de zelfkritiek vaak zwaar overdreven.
Velen vinden harde zelfkritiek, zeker in zulke gevallen, normaal. Het hoort erbij. Door onze religie of onze waarden hebben we ons immers bescheiden en nederig leren opstellen. Bovendien gaan velen ervan uit dat eigen roem stinkt. Wie zichzelf complimentjes geeft, is een blaaskaak. Toch, wie zichzelf af en toe eens een pluim geeft en negatieve opmerkingen over zichzelf in de juiste context plaatst, kan beter worden.

Hoe kan je goed met zelfkritiek omgaan?
Goed met je zelfkritiek omgaan doe je door je kritisch op te stellen voor de zelfkritiek. Waarom geef je jezelf die kritiek? Wat wil je ermee bereiken? Wat precies irriteert je aan jezelf? Tracht met andere woorden je eigen kritiek te vertalen in doeleinden in plaats van bij de pakken te blijven zitten.

Voorbeeld:
Aan opmerkingen als ‘ik zie er niet uit’ heb je niets. Leg jezelf dus op de rooster. Is het mijn haar, is het mijn bril, vind ik mezelf te dik? Op die manier kan je ingrijpen. Denk ook wat verder na. Waarom wil ik er wél uitzien? Is er iemand op wie ik indruk wil maken? Ben ik verliefd? Voor je het weet heb je een heuse zelfanalyse achter de rug die je mijlenver kan brengen.
 
Andere tips om zelfkritiek te milderen:
• Nobody’s perfect
Het is goed perfectionistisch te zijn, maar overdaad schaadt. Bedenk dus dat het mogelijk is dat je fouten maakt en dat dat niet eens zo erg is. Niemand is immers perfect.

• Laat je eigenwaarde niet afhangen van de omgeving
Bedenk dat het niet is omdat iemand vindt dat je je werk niet goed hebt gedaan, dat je een slechte persoon bent of dat je niets waard bent. Jij bent jij en als een ander problemen met je heeft, is dat zijn probleem, niet het jouwe.

• Besef dat niet alles gaat zoals je zou willen
Wees geen controlefreak. Sommige dingen kan je, ondanks al je moeite, immers niet beheersen. Maak er gewoon het beste van en wees trots op jezelf als je tegenslagen positief kunt bekijken.

Kan jij goed tegen kritiek? Doe de test!