Wanneer de knoop is doorgehakt, is het tijd om even na te denken over de te volgen echtscheidingsprocedure. Hoe maak je een echtscheiding concreet en op welke grond kan je een echtscheiding aanvragen? InfoTalia helpt je met deze belangrijke vragen.

Echtscheiding op basis van wat?
Vroeger kon je scheiden op drie manieren: echtscheiding door onderlinge toestemming, echtscheiding op grond van feiten en echtscheiding op grond van feitelijke scheiding. Omdat deze procedures nogal omslachtig waren, is er in 2007 een nieuw wet gekomen en sindsdien kan men alleen scheiden door onderlinge toestemming of door onherstelbare ontwrichting van het huwelijk.

Onderlinge toestemming (EOT): zoals de naam het al zegt, stemmen beiden echtgenoten in met een scheiding. Ze vragen dan ook de scheiding aan in gezamenlijk verzoek. Scheiden kan sinds 2007 nu ook al na drie maanden huwelijk, terwijl dat vroeger twee jaar was. Een minimumleeftijd is er ook niet meer.

Onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (EOO): deze echtscheiding kan in drie situaties worden aangevraagd.
• Als beide echtgenoten instemmen om te scheiden na een feitelijke scheiding van zes maanden.
• Als één van de twee echtgenoten in de echt wil scheiden na één jaar feitelijke scheiding.
• Als het huwelijk niet meer op een normale manier kan verlopen. Bijvoorbeeld door overspel, slagen, grove beledigingen, enzovoort.

Hoe ga je te werk?
Onderlinge toestemming
1. Boedelbeschrijving: eerst en vooral kunnen jullie samen een boedelbeschrijving laten opstellen bij notariële akte. Op die manier kan de verdeling op een correcte manier verlopen en zijn discussies quasi uitgesloten.

2. Regelingsakte: ten tweede moeten jullie verplicht een overeenkomst opstellen over enkele belangrijke familiale en materiële aangelegenheden. In die regeling kunnen jullie afspraken maken omtrent (on)roerende goederen, personen en het erfrecht.

3. Opmaak regelingsakte bij notariële akte: ten derde kan de notaris de akte officieel maken. Hij zorgt voor de definitieve opmaak, bemiddelt onpartijdig tussen de echtgenoten en wijst hen op de gevolgen van de afgesloten verbintenissen. Als in de regelingsakte de overdracht van onroerende goederen wordt besproken, is de notariële akte verplicht omdat deze moet worden overgeschreven op het hypotheekkantoor. De notariële akte heeft ook uitvoerende kracht. Dat wil zeggen dat als een van de partners de afspraken besproken in de akte, niet naleeft, de ander zich rechtstreeks kan richten tot een deurwaarder, zonder eerst een vonnis te bekomen.

4. Procedure rechtbank: ten slotte moet je scheidingszaak bij de vrederechter voorkomen. Je moet eerst per verzoekschrift je verzoek tot scheiden aanvragen. Dat document dienen jullie beiden te ondertekenen of je laat een advocaat of notaris dat doen. Binnen de maand nadat het verzoekschrift is neergelegd, verschijn je voor de eerste keer voor de rechter. Het is de bedoeling dat jullie daar beiden in persoon aanwezig zijn, tenzij je grondige redenen hebt om daar niet te zijn. Als jullie al meer dan zes maanden feitelijk gescheiden zijn wanneer het verzoekschrift werd ingediend, moet je maar een keer voor de rechter verschijnen. In alle andere gevallen twee keer. De tweede keer is zo’n vier maand later dan de eerst keer.

Tijdens de zitting toetst het openbaar ministerie de wettelijkheid van de overeenkomst, horen ze de kinderen en kunnen er wijzigingen aan de overeenkomst worden gedaan. De echtscheiding is officieel als de rechter de woorden ‘de wet laat toe’ heeft uitgesproken. Je kan tot een maand na de uitspraak in hoger beroep gaan. Als ook dat niet naar je zin is, kan je tot drie maanden na de betekening van het hoger beroep in cassatie gaan.

Als je geen hoger beroep wenst, dan zal het vonnis een maand na de betekening opgestuurd worden naar de ambtenaar van de plaats waar het huwelijk is voltrokken en die past het register aan. Wil je achteraf de overeenkomst nog wijzigen, dan kan je dat in onderlinge overeenstemming doen. Als je wilt, kan je ook daarvoor de rechtbank inschakelen. 

Onherstelbare ontwrichting van het huwelijk
Bij onherstelbare ontwrichting is er alleen een procedure in de rechtbank. Je kan de echtscheiding vorderen per verzoekschrift in geval van feitelijke scheiding van de echtgenoten. Jij en je echtgenoot, de notaris of de advocaat moeten het verzoekschrift tekenen. Gaat het niet om een feitelijk scheiding en kan de onherstelbare ontwrichting bij wet worden vastgesteld, dan volgt er een dagvaarding. Als jullie samen de scheiding verzoeken en jullie wonen al meer dan zes maanden feitelijk gescheiden, dan spreekt de rechter op de eerste zitting de scheiding uit. Zijn jullie nog geen zes maanden feitelijk gescheiden, dan volgt er een tweede zitting. Als een van jullie de echtscheiding verzoekt, kan de rechter op de eerste zitting het vonnis uitspreken als jullie al meer dan een jaar feitelijk gescheiden leven. Is dat niet het geval, dan gebeurt dat in de tweede zitting. Gezamenlijke vordering vereist de aanwezigheid van beide echtgenoten, eenzijdige vordering alleen de verzoekende partij.

De rechter heeft een belangrijke taak tijdens de zitting want hij probeert een verzoening tot stand te brengen. Hij geeft nuttige informatie over de procedure en moedigt jullie aan om voor bemiddeling in familiezaken te kiezen. Als je daar niet voor kiest, dan kunnen jullie onderling voorlopige maatregelen treffen omtrent familiale zaken die tijdelijk geregeld moeten worden. Als een maatregel in strijd is met het belang van de kinderen, kan de rechter evenwel die overeenkomst weigeren te bekrachtigen. Vertikken jullie het deze zelf op te stellen, dan kan de voorzitter van de rechtbank maatregelen bevelen. 

Is de scheiding uitgesproken, dan heb je nog een maand om tegen die beslissing in te gaan in hoger beroep. De termijn om in cassatie te gaan is eveneens een maand. Als deze termijnen verstreken zijn en je hebt geen actie ondernomen, dan maakt de ambtenaar dat binnen een maand over in het register.

Let op: deze informatie geldt alleen voor een echtscheidingsprocedure in België.

Lees meer over de verschillende soorten scheidingen: echtscheidingen, feitelijke scheiding en scheiding van tafel en bed.

Lees hier wat de kosten van een scheiding zijn.

Hoe vertel je dat je gaat scheiden? Ontdek het hier.